piątek, 20 listopada 2020

DŹWIĘKI, KTÓRE PRZEOBRAŻAJĄ SIĘ W ZNACZENIA CZYLI O WDZIĘKU FILOLOGII W TEATRZE

 

Projekt plakatu Teytana Tsupka

 

W 2015 roku podjęliśmy z aktorami: Anną Lenczewską, Janem Mancewiczem i Robertem Żurkiem oraz muzykiem  Michałem Braszakiem podróż w głąb języka polskiego.

1.

Tekstem wprost prowokującym do zajęcia się nim w teatrze jest "Obiecado"  pochodzący z XV wieku traktat Jakuba Parkosza (albo Parkoszowicza) herbu Godzięba poświęcony zasadom pisowni i fonetyki języka polskiego. Pierwszy, napisany po polsku tekst, poświęcony językowi: 

"Ktho chce pissac doskonale

Jezik polski i tesz prave

Umej obecado moje

Kthorez thak napissal tobe".

Celowo posłużyłem się tekstem nie transkrybowanym na współczesną polszczyznę, tylko odczytanym z rękopisu Parkosza. Ów opisywał, jak wymawiać  poszczególne głoski, a więc "a":

"abi pissal tak krothke a

aa ssovitho qdze ssze wsdluszaa

podłuq theqo bądze pissaan

l'udzy wszystkich ocec adaam".

Proszę zauważyć, że Parkosz rozróżnia krótką i długą wymowę samogłoski - zjawisko obecne do tej pory w języku czeskim, które zaniknęło we współczesnym języku polskim. Co było kolejnym powodem do zajęcia się tym tekstem w teatrze i sprawiło wiele przyjemności aktorom i reżyserowi.